Wielu przedsiębiorców ma obawy związane z pozwaniem Skarbu Państwa za lockdown, ponieważ jego pozycja w sprawie sądowej może być uprzywilejowana i nie łatwo będzie uzyskać w ten sposób należne odszkodowanie. Sprawy sądowe pokazują, że jest to możliwe do osiągnięcia, tylko wymaga to odpowiedniego przygotowania się ze strony przedsiębiorcy. 

Odszkodowanie za bezprawną uchwałę

W pewnej sprawie została pozwana gmina o odszkodowanie za bezprawne pozbawienie możliwości sprzedaży napojów alkoholowych i uzyskiwania z tego tytułu dochodu przez przedsiębiorcę. Przytaczając pokrótce stan faktyczny, przedsiębiorca nabył prawo użytkowania wieczystego nieruchomości, na której zamierzał wybudować pawilon handlowy, oraz w którym miał prowadzić sklep. W dacie zakupu nieruchomości znajdował się na niej sklep spożywczy prowadzący sprzedaż alkoholu. Obowiązująca wówczas uchwała rady gminy zezwalała na prowadzenie sprzedaży alkoholu pod pewnym warunkiem, przedsiębiorca złożył również wniosek o pozwolenie na budowę sklepu. W międzyczasie rada gminy podjęła uchwałę, zgodnie z którą sklep przedsiębiorcy został objęty stałym zakazem sprzedaży napojów alkoholowych. Przedsiębiorca wystąpił do wójta gminy z wnioskiem o wydanie zezwolenia na sprzedaż alkoholu w swoim sklepie. Wniosek nie został uwzględniony ze względu na podjętą uchwałę. Ostatecznie uchwała została uchylona przez sąd administracyjny i przedsiębiorca uzyskał zezwolenie na sprzedaż alkoholu w sklepie. Wskutek przeprowadzonego postępowania sądowego, przedsiębiorca uzyskał ostatecznie kwotę 383 131,63 zł z tytułu utraconych przychodów spowodowane bezprawną uchwałą rady gminy.   

(Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 17 lutego 2017 r., I ACa 1536/16)

Odszkodowanie za utracone przychody i błędnie wydaną decyzję administracyjną  

W sprawach o odszkodowanie za lockdown znaczną część będą stanowiły utracone przychody z powodu ograniczeń w prowadzeniu działalności gospodarczej. W jednej z ze spraw, w której została zasądzona kwota od Skarbu Państwa tytułem utraconych dochodów z powodu wydania wadliwej decyzji administracyjnej dotyczyła niepowołania jednego z kandydatów na stanowisko komornika przy określonym sądzie, podczas gdy osoba, która została powołana na to stanowisko nie spełniała ustawowych kryteriów do jej powołania, co w konsekwencji spowodowało uchylenie tej decyzji. Ostatecznie Sąd Apelacyjny w Warszawie uznał, że kandydatowi, który spełniał jako jedyny wszystkie wymogi została wyrządzona szkoda i z tytułu utraconych przychodów, w okresie pozbawienia go prawa prowadzenia kancelarii komorniczej oraz zasądził od Skarbu Państwa kwotę 544 231,34 zł.  

(Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 grudnia 2018 r., I ACa 1699/17) 

Wniosek premiera do Trybunału Konstytucyjnego 

Złożenie wniosku premiera do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niekonstytucyjności (art. 417 (1) § 1 kodeksu cywilnego) stanowiącego podstawę prawną do dochodzenia roszczeń od Skarbu Państwa to działanie, które ma na celu zniechęcić przedsiębiorców do składania pozwów. 

Przekładając treść wniosku na sprawy odszkodowawcze wynika, że sąd, który będzie zajmował się taką sprawą nie może samodzielnie stwierdzić wadliwości wydanych rozporządzeń ograniczających i zakazujących prowadzenie działalności gospodarczej z konstytucją. W ocenie premiera takie uprawnienie jest zarezerwowane dla Trybunału Konstytucyjnego, co oznaczałoby dla przedsiębiorców, że musieliby szukać możliwości zaskarżenia rozporządzeń do Trybunału. 

Z takim stanowiskiem nie zgadzają się liczne środowiska prawników w opinii których wniosek ma za zadanie zyskać na czasie i wydłużyć cały proces dochodzenia odszkodowań. W ich wypowiedziach przytaczany jest art. 178 ust. 1 Konstytucji RP, który stanowi, że sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji RP i ustawom, a nie rozporządzeniom. Zatem sądy są uprawnione do oceny legalności rozporządzeń w takich sprawach, ponieważ nie będą stwierdzać o ich niekonstytucyjności, a jedynie odmawiać ich zastosowania w ramach tzw. kontroli rozproszonej Konstytucji. To sędziowie na mocy art. 177 Konstytucji RP sprawują wymiar sprawiedliwości i podlegają bezpośrednio konstytucji, a nie Trybunałowi Konstytucyjnemu, dlatego należy spodziewać się, że sądy będą rozpatrywać sprawy odszkodowawcze przedsiębiorców. Oczywiście argumentów prawnych przemawiających za powyższym stanowiskiem jest ogromna ilość i możemy je odnaleźć m. in. w uzasadnieniach do wyroków sądów administracyjnych  uchylających kary finansowe nałożone na przedsiębiorców przez sanepid w związku z prowadzoną działalnością pomimo wprowadzonych zakazów (więcej: uzasadnienie do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 17.10.2020, II SA/Op 219/20).

(Wniosek Prezesa Rady Ministrów z dnia 28.08.2020 r., BPRM.181.5.18.2020 do Trybunału Konstytucyjnego) 

Jeśli uważasz, że artykuł był wartościowy polub nas na Facebooku lub udostępnij go znajomym