Zadzwonił do mnie kolega, który poprosił mnie o poradę w  sprawie jego trudnej sytuacji w pracy. Mianowicie majątek firmy powoli zajmowany jest przez komorników, szef nie dba o sprawy firmy i spóźnia się z wypłatą  wynagrodzenia od miesiąca.

Czy oznacza to, że pracownik ma czekać i patrzeć jak upada firma?

Czekanie w opisanej sprawie na rozwój wydarzeń wydaje się nienajlepszym pomysłem dlatego, jeśli nie zadbamy o własny interes, na pewno nie zrobi tego pracodawca. Dlatego, gdy pracownik podejmie decyzję o zwolnieniu się z pracy z oczywistego powodu jakim jest brak wypłaty wynagrodzenia powinien zrobić to spełniając łącznie trzy poniższe przesłanki. 

Po pierwsze, pracownik powinien złożyć oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia na piśmie.
Po drugie, rozwiązanie umowy o pracę powinno nastąpić przed upływem 1 miesiąca od uzyskania przez pracownika wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy tj. od momentu braku wypłaty wynagrodzenia.  
Po trzecie, pracodawca powinien ciężko naruszyć swoje podstawowe obowiązki, które wystarczą do wypowiedzenia umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 55 § 1¹  Kodeksu pracy). Brak wypłaty wynagrodzenia jest ciężkim naruszeniem obowiązków ze strony pracodawcy.

Czy pracownik ma prawo do czegoś więcej?

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy skutkuje tym, że pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia. Ponadto, pracownik ma prawo m. in. do wypłacenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop oraz będzie miał prawo do zasiłku dla bezrobotnych.

Co jeśli pracodawca ogłosił upadłość?

W przypadku ogłoszenia upadłości firmy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych pomoże w zaspokojeniu roszczeń pracowników, jeżeli nie zostały one zaspokojone w trakcie postępowania upadłościowego.

Osobami uprawnionymi do wypłaty świadczenia są m. in.:
• osoby zatrudnione na umowę o pracę;
• osoby zatrudnione w oparciu o umowę o pracę nakładczą;
• osoby wykonujące pracę w oparciu o umowę agencyjną;
• osoby wykonujące pracę w oparciu o umowę zlecenia;
• osoby wykonujące pracę w oparciu o umowę o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia.

Rodzaje roszczeń, które podlegają zaspokojeniu przez Fundusz:
• wynagrodzenie za pracę;
• wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, za czas niewykonywania pracy (zwolnienia od pracy) i za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy;
• wynagrodzenia za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby;
• wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego;
• odprawy pieniężne;
• ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy;
• odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia;
• dodatek wyrównawczy;
• składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawcy.

Dodatkowo należy podkreślić, że przepisy m. in. nakładają istotne ograniczenia w wypłacie roszczeń. np.: z tytułu wynagrodzenia, którego wysokość nie może przekraczać przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (obecnie wynoszącego  4181,49 zł brutto). W rezultacie pracownik, który zarabiał 5000 zł brutto nie może  spodziewać się w pełni zaspokojenia  swoich roszczeń.

Biorąc pod uwagę, że procedura upadłości bywa czasochłonna oraz fundusz może nie zaspokoić  wszystkich roszczeń pracowniczych wydaje się, że w opisanej sprawie wypowiedzenie umowy o pracę z winy pracodawcy jest korzystniejszym rozwiązaniem.

Autor: Michał Czpak, Prawnik w Kancelarii Prawnej PrawnikBiz.